Ανοικτή Πρόσβαση και Ελληνικές Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες

Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, εκπροσωπώντας τα συμφέροντα των ελληνικών ακαδημαϊκών ιδρυμάτων στο πεδίο της επιστημονικής επικοινώνησης, δρα συστηματικά για την προώθηση της Ανοικτής Πρόσβασης ως μέσο καταγραφής, προβολής και εξωστρέφειας της ποιοτικής έρευνας των μελών του. Στο πλαίσιο της δράσης του συμμετέχει ενεργά σε διεθνή fora εκπροσωπώντας την ελληνική πραγματικότητα και αντλώντας πολύτιμες γνώσεις για τον σχεδιασμό των επόμενων βημάτων.

Με τη δύναμη της συνέργειας

Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών συμμετείχε, κατόπιν πρόσκλησης, στο ετήσιο συνέδριο του International Coalition of Library Consortia, που διοργανώθηκε από το Consortium Luxembourg και έλαβε χώρα στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Λουξεμβούργου, στις 20-23 Οκτωβρίου 2019. Στο συνέδριο συμμετείχαν εκπρόσωποι από κοινοπραξίες βιβλιοθηκών χωρών της Ευρώπης, Αμερικής, Ασίας και Αφρικής και το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στη σύναψη των συμφωνιών μετασχηματισμού με τους εκδότες ηλεκτρονικών πηγών (transformative agreements), που έχουν ως απώτερο στόχο το κόστος των συνδρομών να μετατραπεί με ορθολογικό, βιώσιμο και διαφανή τρόπο σε κόστος δημοσιεύσεων Ανοικτής Πρόσβασης. Ανάμεσα στα θέματα που αναλύθηκαν ήταν η κατανομή κόστους σε συμφωνίες μετασχηματισμού, η διαχείριση των τελών δημοσίευσης (APCs, Article Processing Charges) και των ροών εργασίας τους.

Ο ΣΕΑΒ παρουσίασε την πρότασή του για ανάληψη διοργάνωσης του επόμενου συνεδρίου του ICOLC, στη Θεσσαλονίκη, τον Οκτώβριο 2020 και ομόφωνα έγινε δεκτή.

Το παρόν και μέλλον των συμφωνιών μετασχηματισμού

Ο ΣΕΑΒ, κατόπιν πρόσκλησης, συμμετείχε στο OA2020 Berlin Summit of Chief Negotiators, που διοργανώθηκε από το Max Planck Society και έλαβε χώρα στο Βερολίνο, στις 14-15 Οκτωβρίου 2019. Στη διεθνή αυτή συνάντηση συμμετείχαν εκπρόσωποι από κοινοπραξίες βιβλιοθηκών, εκπαιδευτικών/ερευνητικών οργανισμών, χρηματοδοτικών οργανισμών και διοικήσεων ιδρυμάτων. Η διάταξη των θεμάτων της συνάντησης επικεντρώθηκε στις εξελίξεις σχετικά με τη σύναψη συμφωνιών μετασχηματισμού, και παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα έρευνας αναφορικά με την τρέχουσα κατάσταση αυτών των συμφωνιών, που είχαν διεξάγει οι διοργανωτές πριν από τη συνάντηση. Κατά τη διάρκεια των βιωματικών εργαστηρίων, όλοι οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να παρουσιάσουν την κατάσταση των μεταβατικών συμφωνιών της χώρας τους, πώς επιτεύχθηκαν, και τι μένει να γίνει. Ιδιαίτερα σημαντική και χρήσιμη ήταν η ανταλλαγή απόψεων, στρατηγικής και καλών πρακτικών.

Τέλος, αναλύθηκαν αντιπροσωπευτικές μεταβατικές συμφωνίες κοινοπραξιών με τους εκδότες Wiley, Springer Nature, που είναι ήδη σε ισχύ. Εκπρόσωποι από τους εκδότες Taylor & Francis, Cambridge University Press, Sage και Microbiology Society, παρουσίασαν πώς υποστηρίζουν την δημοσίευση υπό καθεστώς Ανοικτής Πρόσβασης.

Στον δρόμο για την Ανοικτή Επιστήμη

Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών συμμετείχε ενεργά στο δεύτερο Open Science Fair, το οποίο διοργανώθηκε από το OpenAIRE, FAIRsFAIR (Fostering Fair Data Practices in Europe), EOSC Secretariat και FIT4RRI (Fostering Improved Training Tools For Responsible Research & Innovation), ενώ ο υπεύθυνος τοπικός φορέας διοργάνωσης ήταν το University of Minho.

Ο Σύνδεσμος παρουσίασε μαζί με το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» τις δράσεις του Εθνικού Γραφείου Ανοικτής Πρόσβασης (NOAD) του OpenAIRE την αναρτημένη εργασία “Open Science in Greece: synergies and actions enabling the national transition”. H εργασία συγκέντρωσε όλα τα μικρά και μεγάλα επιτεύγματα του NOAD και τα κατηγοριοποίησε στους οκτώ τομείς που έχει υποδείξει η ομάδα του Open Science Policy Platform. Στην πορεία, οι δράσεις εξειδικεύτηκαν σε οριζόντιες και κάθετες, σε εθνικές και ιδρυματικές δηλαδή, και σε δράσεις ανάπτυξης πολιτικών, υποδομών ή δεξιοτήτων.

Στο Open Science Fair πολύ έντονη ήταν η συζήτηση για τις αλλαγές στον τρόπο αποτίμησης της έρευνας και πως αυτή θα πρέπει να συμπεριλάβει άλλες κρίσιμες μορφές ερευνητικής δραστηριότητας που δεν αποτυπώνονται κατ’ ανάγκη στις επιστημονικές δημοσιεύσεις, ούτε μετρούνται με βάση αυστηρούς ποσοτικούς δείκτες. Διάφορα εργαστήρια παρουσίασαν την πρόοδο στον τομέα της εκπαίδευσης στη διαχείριση των ερευνητικών δεδομένων και για το πως μέσω αυτής προάγεται μια εναλλακτική, προοδευτική κουλτούρα ανοικτότητας της επιστήμης. Τέλος, συζητήθηκε με μεγάλη προσοχή το θέμα της εφαρμογής του PlanS, του σχεδίου για την άμεση και πλήρη ανοικτή πρόσβαση σε ερευνητικές δημοσιεύσεις που χρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκούς φορείς.